МЯЖА ЧАЛАВЕЦТВА

Мыбачым, што рэжым бессаромна разыгрываебяздарны фарс з сваёй чарговай незаконнайвыбарчай кампаніі. Усё адбудзецца якзаўсёды. Актыўнае грамадзтва ўжо ўзначнай частцы сваёй зразумелабяссэнсоўнасьць ўдзелу ў выбарчыхспэктаклях і галасаваць ня пойдзе.Будуць праблемы для рэжыму ўжо нават змасавым прывозам і загонам выбаршчыкаўна ўчасткі. Сёлета рэжым настолькірасперазаны ў сваіх дзеяньнях, што можахоць на галаву стаць – магымы любымаразм. Але гэта ўжо вылезе яму бокам.

Праблемыпачнуцца пасьля спэктакля. Яны ўэканамічнай і фінансавай сфэры. На мойпогляд сытуацыю можна спрагназаваць ібыць падрыхтаванымі да падзей. Мяркую,што мы вернемся да гэтай тэмы ў верасьні,калі становішча набудзе больш канкрэтныяабрысы і, магчыма, скрануцца зь мёртвайкропкі ваенныя падзеі ва Украіне.

Цяпер,пакуль часовае зацішша, нам (нашамуграмадзтву) вельмі важна асэнсавацьстандартныя палажэньні цяперашніхдачыненьняў у сьвеце, якія шмат дзедаўно вядомыя, але актуальнасьць вымагаеіх паўтарэньня. І для беларускага, і дляЗаходняга грамадзтва актуальна цяперасэнсаваць ролю Расеі ў сусьветнайпалітыцы і асабліва ў дачыненьні даБеларусі. Гістарычная Беларуска-Расейскаявайна, якая доўжыцца стагоддзі, перайшла(як лічаць некаторыя нашыя ворагі) устадыю дабіваньня Беларусі. Мы так нялічым, хоць разумеем цяжкі стан у якізагнана наша краіна. Змаганьнепрацягваецца. І у канечным вынікуразгромлена будзе Масква. Цяпер трэбабольш уважліва прыглядзецца да Расеі.Ворага трэба вывучыць, ведаць і адэкватнаяго ўспрымаць.

** *

Нядаўна,размаўляючы пра варварства і ілжу рускіху тэлебачаньні супраць украінцаў, япачуў пытаньне: „Аці зьяўляюцца рускія людзьмі?“Пытаньне можа здасца дзіўным. Зразумела,што і папуасы, і готтэнтоты, і эскімосы,іфранцузы, і манголы,і рускія – гэта людзі. Яны валодаюцьмовай (кожны мае сваю), думаньнем,вертыкальнай хадзьбой і арыентацыяйцела, будовай арганізма, жыцьцём усацыяльнай і культурнай супольнасьці,нягледзячы на розьніцу ўзроўняў гэтайсупольнасьці і маштабу цывілізацыйнагавымярэньня.

Ітым ня менш гісторыя засьведчыла няраз, што людзі (прытым у вялікіх маштабах)перастаюць быць людзьмі, і гэтаадлюстравана ў мове, у лексіцы, тэрміналогііі юрыспрудэнцыі. У мове зьяўляюцца словыкшталту „нелюдзь“,у ацэначных вызначэньнях – тэрміны,кшталту „антычалавечнасьць“,„антычалавечыя дзеяньні“,„антычалавечая ідэалогія“,„антычалавечыя погляды“,у юруспрыдэнцыі – „злачынствысупроць чалавецтва“, упсіхалёгіі здаўна вядомыя такія зьявы,як „мізантропія“,„чалавеканенавісьніцтва“.

Такоеразыходжаньне адбываецца з прычынырознай (дакладней, падвойнай) шкалыацэнак чалавецтва – анталагічнай ігуманістычнай. Па анталагічнай шкаленавукова вызначаецца ўсё аб'ектыўнае,што вылучае чалавецтва ў прыродзе (тое,што я адзначыў у пачатку артыкула). Пагуманістычнай шкале адзначаецца ўсёфэнамэнальнае, тое, што ўзвышае чалавецтванад астатнім жывым сьветам і лучыць ягоў фэнамэнальным існаваньні.

Галоўнаяякасьць гэтай шкалы чалавецтва –тварэньне дабра, спрыяньне чалавекачалавеку і чалавецтву. Тут існуюцьтабу, якія не дазваляюць перакрочыцьсфэру дабра і пераступіць мяжу зла.

Катэгорыячалавечнасьці базуецца якраз на такойшкале, і менавіта разбурэньне гэтайшкалы прыводзіць да ацэнкі такіхразбуральных дзеяньняў як нялюдзкіх,антылюдзкіх і злачынных супрацьчалавецтва, а асобы, якія гэтак робяць,набываюць ацэнку „нелюдзяў“.

Урэлігійнай традыцыі культуры „нелюдзь“як асоба разбураючая чалавека і носьбітзла набывае пэрсаніфікацыю абсалютнагазла ў вобразах „бесаў“,„троляў“,„дэманаў“і т. п. – гэта значыць такой эманацыі,якая па прыродзе сваёй антычалавечаяі запачаткавана ня можа рабіць дабра,а толькі зло.

Тутадзначу, што рэлігійнае адчуваньне (іствораныя на гэтай аснове сістэмырэлігіі) таксама адносяцца да фэнамэнальнайшкалы чалавецтва.

Чалавечаягісторыя змаганьня – гэта ня толькібарацьба інтарэсаў ды барацьба завыжываньне. Тут вельмі шмат таго, штомы называем змаганьнем дабра са злом(гэта значыць чалавечага і антычалавечага),якое ўвасабляецца ў розных сістэмах ідачыненьнях.

Найбольшмаштабна яно выявілася не ў так званых«рэлігійных войнах», а якраз уантырэлігійных, антыхрысьціянскіхсістэмах, бо зло адмаўляе ўвогулефэнамэнальнае вымярэньне чалавецтва.Выразныя прыклады такой зьявы ў апошнімстагоддзі – гэта рускі камунізм інямецкі фашызм (тут, па сутнасьці, аднапрырода, толькі ў розным выяўленьні).

Дзелялепшага разуменьня гэтага прыкладумушу нагадаць пра аспэкт пакаяньня.Прызнаньне сваіх памылак, сваёй віны іпакаяньне за зробленае зло – гэта ёсьцьякасьць, характэрная для хрысьціянскайасобы чалавека. У некаторых сістэмахрэлігіі такіх паводзінаў не існуе, іхнават не разумеюць (дакладней, разумеюцьпа-свойму). Прызнаньне сваіх памылак ісваёй віны, пакаяньне і, адпаведна,дараваньне іншым іхных памылак і віны,практычна, поўнасьцю адсутнічала (іадсутнічае) у варварскіх грамадзтвахі цалкам не існуе ў мэнтальнасьціварварскай асобы, тым больш у катэгорыі«нелюдзі».

Тое,што нямецкае грамадзтва пакаялася зазлачынствы фашызму, узяло на сябе грахінацызму, панесла пакараньне і расплаціласяза пакуты людзей, сьведчыць пра ягохрысьціянскую якасьць, высокі цывілізацыйныўзровень і высокасьць фэнамэнальнайшкалы чалавечнасьці.

Зьвяртаючысяда рускага камунізму, мы бачым цалкамадваротную карціну. Тут адбылосячастковае раскрыцьцё злачынстваўсупраць народаў і супраць чалавецтваі частковае асуджэньне гэтых злачынстваў,але цалкам адсутнічае пакаяньне ўзробленым і рахунак сумленьня.

Там(у Расеі) татальна, масава гэтага наватне разумеюць, і ні адна руская асобаніколі не паставіла пытаньня пакаяньняперад рускім грамадзтвам. Наадварот,са злачынстваў супраць чалавецтвазроблены прадмет грамадзкага (імпэрскага)гонару і славы.

Іцалкам заканамерна, што тое, што ў вынікупакаяньня адкінулі немцы (ідэалёгіюнацызма) цяпер пераняло рускае імпэрскаеграмадзтва начале з Пуціным. Тут выявіласягнасеаалагічная прырода нялюдзкайзьявы. Гэта ўсё ёсьць факт і рэальнасьць,якую ўсе назіраюць.

Дыкяк жа да гэтай рэальнасьці адносіцца?І галоўнае: як яе ацэньваць? Ці зьяўляюццарускія людзьмі?

Каліпацікавіцца, што думаюць пра расейцаўцывілізаваныя народы, то выяўляеццажахлівая карціна рэйгенаўскага «скопішчазла». Нядаўна ў Кітаі зьявілася брашура«Працінаючы поглядам Расею», дзе сабраныявыказваньні кітайцаў пра рускіх (GLAVPOST.COM).Аб адсутнасьці паняцьця пакаяньня ўрускіх тут сказана вельмі пранікліваі характэрна. Цытата: «Сорамуў рускіх людзей няма ні кроплі. Самаедзіўнае заключаецца ў тым, што яны ніколіне адчуваюць сораму, што б яны не рабілі.Наадварот яны заўсёды знаходзяць усямуапраўданьне».

Ідалей: «Маральнасьць у рускіх –перакулена: з аднаго боку – усходняяпакорнасьць і рабалюбства, з другога –распуснасьць і расперазанасьць; грубасьцьяны прымаюць за геройства, расхлябанасьцьі хаос – за дэмакратыю, лакейства – зацноту».

Зьвернемсяда рускай імпэрскай літаратуры. Зазначу,што гэтая літаратура ёсьць люстраноевыяўленьне нялюдзкага грамадзтва. Яеасаблівасьць – амбівалентнасьцьвобразаў і выказваньняў. Антычалавечнасьцьяк сутнасьць гэтай літаратуры можаадначасна суседнічаць з крытыкайантычалавечнасьці.

Цытатаз «Хаджы Мурата» Л. Талстога:

"Садо, у которого останавливался Хаджи-Мурат, уходил с семьей в горы, когда русские подходили к аулу. Вернувшись в свой аул, Садо нашел свою саклю разрушенной: крыша была провалена, и дверь и столбы галерейки сожжены, и внутренность огажена. Сын же его, тот красивый, с блестящими глазами мальчик, который восторженно смотрел на Хаджи-Мурата, был привезен мертвым к мечети на покрытой буркой лошади. Он был проткнут штыком в спину. Благообразная женщина, служившая, во время его посещения, Хаджи-Мурату, теперь, в разорванной на груди рубахе, открывавшей ее старые, обвисшие груди, с распущенными волосами, стояла над сыном и царапала себе в кровь лицо и не переставая выла. Садо с киркой и лопатой ушел с родными копать могилу сыну. Старик дед сидел у стены разваленной сакли и, строгая палочку, тупо смотрел перед собой. Он только что вернулся с своего пчельника. Бывшие там два стожка сена были сожжены; были поломаны и обожжены посаженные стариком и выхоженные абрикосовые и вишневые деревья и, главное, сожжены все ульи с пчелами. Вой женщин слышался во всех домах и на площади, куда были привезены еще два тела. Малые дети ревели вместе с матерями. Ревела и голодная скотина, которой нечего было дать. Взрослые дети не играли, а испуганными глазами смотрели на старших.

Фонтан был загажен, очевидно нарочно, так что воды нельзя было брать из него. Так же была загажена и мечеть, и мулла с муталимами очищал ее.

Старики хозяева собрались на площади и, сидя на корточках, обсуждали свое положение. О ненависти к русским никто и не говорил. Чувство, которое испытывали все чеченцы от мала до велика, было сильнее ненависти. Это была не ненависть, а непризнание этих русских собак людьми и такое отвращение, гадливость и недоумение перед нелепой жестокостью этих существ, что желание истребления их, как желание истребления крыс, ядовитых пауков и волков, было таким же естественным чувством, как чувство самосохранения."

Падмечанадакладна. Рускія варвары, якія праводзілігенацыд паўночнакаўказкіх народаў напрацягу амаль усяго 19-га стагоддзя,зрабілістолькі дзікага, чорнага, подлага іантылюдзкага зла гэтым народам, штолічыць рускіх людзьмі было немагчыма. Яны не засьведчылі нічога чалавечага.На пачатку 19-га стагоддзя чачэнцаў іадыгаў (чаркесаў) было больш за двамільёны чалавек. Чаркескае насельніцтварускія мэтанакіравана і пасьлядоўнавымардавалі амаль усё. Рэшткі разьбеглісяпа ўсім сьвеце. Чачэнскае насельніцтвапабілі і замардавалі больш за палову.З двух мільёнаў чачэнскіх людзейзасталося ў другой палове 19-га стагоддзякаля паўмільёна.

Тоеж назіраецца і ў 1990-х гг., калі пуцінскаяарда душыла незалежнасьць Ічкерыі. Замаль мільённага насельніцтва Ічкерыірускія забілі 250 тысяч чалавек плюспяцьдзесят тысячаў чачэнскіх дзяцей.Прытым рускія генэралы (імёны вядомыя),што тварылі гэтае злачынства супрацьчалавецтва, патрабавалі больш сродкаўі войска, каб забіць увесь чачэнскінарод, і такім чынам вырашыць праблемуЧачэніі. Ім не ўдалося тое зрабіць нетаму, што яны адступіліся, а таму, штогераічныя чачэнцы сваім супрацівам недалі ім тое выканаць.

Пачынаючыад Чынгіз-хана і ад утварэньня – Арды– Паўночнага ўлуса ў Вялікай Мангольскайімпэрыі (і потым на яго месцы -- Маскоўскайдзяржавы), задачы і мэтады маскоўцаў незьмяніліся: нападаць, рабаваць, забіваць,выразаць усіх, засяляць выразаныя землікрымінальным насельніцтвам і далейізноў нападаць, забіваць, рабаваць,ілгаць.

МаскоўскаяАрда (Расея) зь яе комплексам нелюдзяўбыла (і застаецца) пастаяннай пагрозайдля цывілізацыі і культуры. Былі забітыяі перасталі існаваць цэлыя народы(прытым ня ў выніку вайны, а з прычыныгенацыду). Рэшткі некаторых народаў,напрыклад, абхазаў, чачэнцаў, інгушоў,часткова крымскіх татараў, у канцы 20-гастагоддзя пачалі аднаўляцца, адраджацьсваё насельніцтва і культуру. Цяпер іхіснаваньню зноў пагражае Расея.

Дляўсходне-эўрапейскай цывілізацыі першымразбуральным ударам у сярэднявеччы збоку Маскоўскай арды было цалкавітаевымардаваньне і зьнішчэньне ў 15-мстагоддзі абшырнай Ноўгарадзкай дзяржавыі ноўгарадзкага народа (ноўгарадзкайвечавай дэмакратыі). Гэта была, дарэчы,вельмі самабытная культура, па мове ітрадыцыях блізкая да беларускай(канкрэтна, да полацка-крывіцкагаарыяла).

У17-м стагоддзі ў Маскоўскай Ардзе быўраспрацаваны грандыёзны і авантурныплан разбурэньня і зьнішчэньня ВялікагаКняства Літоўскага. Згодна гэтага плана,беларускія гарады мусілі быць разбураныя,а ўсё насельніцтва забітае. Вайнумаскоўцы прайгралі, але пасьпелі выбіць51 адсотак насельніцтва старажытнайБеларусі (ВКЛ) і, фактычна, забраць падсвой уплыў у 1654 годзе Украіну. Гэта быўфатальны ўдар па Вялікім Княстве, якіня ўкладваецца ў рацыянальнаеабгрунтаваньне тагачаснай вайны. УЭўропе такіх войнаў не вялося (ваяваліарміі і войска з войскам, а не з цывільнымнасельніцтвам).

Далейшаягісторыя 18-га, 19-га, 20-га стагоддзяў –гэта быў працяг той варварскай вайнырознымі мэтадамі, але звышзадачазаставалася адна і тая ж – разбурэньнеі вынішчэньне беларускай культуры ВКЛі вымардаваньне насельніцтва (адпаведна,фальсіфікацыя гісторыі, хлусьня,імпэрская прапаганда, культываваньнезаганаў і нянавісьці і галоўнае –разбурэньне культуры і русіфікацыякраіны).

Каліўзяць аловак і спакойна падсумаваць,што было з намі пасьля таго, як Расея інемцы падзялілі Рэч Паспалітую і ВялікаеКняства Літоўскае, то можна толькізьдзівіцца, як мы ўвогуле яшчэ існуем,і нават адрадзілі нашу дзяржаўнуюнезалежнасьць. Мільёны беларусаў былізабітыя, зьнішчыны, вывезеныя ў Сібір,у стэп, згноеныя ў расейскіх турмах.Прытым зьнішчалі лепшых адукаваных,таленавітых, працавітых людзей.

Пасьлядоўна,мэтанакіравана ва ўсіх галінах жыцьця,ва ўсіх закаморках існаваньня, ад побытуда культуры, ад эканомікі да палітыкі,з боку Расеі ішліў Беларусь нянавісьць, гразь, непрызнаньне,ахайваньне, абплёўваньне і вынішчэньнеўсяго, літаральна ўсяго беларускага.Рэпрэсіі чаргаваліся з генацыдам,рабаўніцтва з адабраньнем маёмасьці,фальсіфікацыя, хлусьня ішлі разам зрусіфікацыяй, імпэрскія звычкі – разамз п'янствам і матам, і паўсюднабесканечная ілжа,агромністая, пачварная, руская. Адтульне прабілася нічога сьветлага, нічогапаважанага, нікаліва (бо яго там не было, акалі дзе ўзьнікала, то яны самы ягозьнішчалі).

Тамне было ніколі нісказана нінапісана, наватне прашаптананіводнагаслова пашаны да іншых народаў, непрабілася ніводнага голасу. А калі хтосумняваўся, яго там ізноўжа ліквідавалі.Успрыняцьце ўсягосьвету як варожага асяроддзя, імкненьнеабгадзіць, абпляваць усе народы і ўвесьсьвет і разбурыць яго вынікае з расейскаймэнтальнасьці і цяпер выразна праявіласяў дачыненьні да Украінскайрэвалюцыі і свабоды. Рускіява ўвесь голаснаперабой крычаць(і друк, і палітыкі,і прадстаўнікі ўлады і,практычна, увесь расейскі соцыум),што вялікі ўкраінскі народ – гэта ненарод, што ўкраінцы ня людзі, а фашысты,што ўкраінскайнацыі няма, штоўкраінскаймовыне існуе (гэтакжа яны ілгаліраней ілгуцьцяперпра Беларусь,пасьлядоўна зьневажаючынашу нацыю, культуруі нашнарод, іня толькі наш народ – усе народы ваколРасеі, асабліва суседзяў).Яны не называюць іх нават сваімі імёнамі,але прыдуманымі зьняважлівымі клічкамі.

Людзі,якія жывуць пад уплывам выхаваньня, іякім цяжка ўкладваецца ў галаверэчаіснасьць, могуць запярэчыць, штоцяперашняе шавіністычнае вар'яцтва інеадэкватнасьць расейскага грамадзтваўзбуджанарускім тэлебачаньнем, ілжывайгёбэльсаўскага кшталту прапагандай,дзікай інфармацыйнай агрэсіяй. Маўляў,рускае грамадзтва стала ахвярай ілжывайрускай інфармацыйнайпалітыкі, а на самойсправе грамадзтва нармальнае.

Гэтапрымітыўная і кардынальная памылка,абумоўленаяфальшывай пазыцыяй,альбо, магчыма,выклікана жаданьнемсамазаспакаеньня, заместтаго, каб глянуць праўдзе ў вочы. Такойжа дзікай нянавісьцю, неадэкватнасьцюі фанатычнай верай ў хлусьню расейскаеграмадзтва характарызавалася заўсёдына працягу ўсёй сваёй гісторыі. Гісторыкі,што чытаюць гістарычныя тэксты, крыніцыі дакумэнты тое добра ведаюць.

Зпазьнейшых сьведчаньняў раіў бы пачытацьвядомую, выдадзеную ў 1923 годзе,дасьледчыцкую працу Карнея Чукоўскага«Поэт ипалач» (раздзелы3-6). Чытач убачыць, што цяперашняя ўспышкарускага імпэрскага ідыятызму, падтрыманаятэлебачаньнем, нават ня йдзе ў параўнаньнез тым «патрыятычным сіфілісам»(выказваньне А. Герцана), які буяўу Расеі ў ХІХстагоддзі, за часызадушэньня паўстаньня Кастуся Каліноўскагаў Беларусі і замахаўна цара Аляксандра 2-га. Той шабаш таксамане ўкладваўся ў галаву іншым людзям.Але ў Расеі варварскаедзікунства было ўвесь час.

Дыкшто гэтатакое ёсьць за «Чудищеобло, озорно, огромно, стозевно

илаяй»?Штогэта за «скопішча зла» і як да ягоадносіцца? Яны самы часамбачаць сваю антычалавечую пачварнасьць,называюць яе, аленя робяцьз гэтагаабсалютна ніякіх пазытыўных высноў.

Некалькірускіх самакрытычных цытатаў:

М.Ю. Лермонтов: "Прощай, немытая Россия,Страна рабов, страна господ..."

А.С. Пушкин: "О, как груб наш русскийязык!"

Л.Н. Толстой: "Московия -- Русь тайги,монгольская, дикая, звериная."

Ф.М. Достоевский: "Народ, который блуждаетпо Европе и ищет, что можно разрушить,уничтожить только ради развлечения."

М.Н. Булгаков: "Не народ, а скотина, хам,дикая орда душегубов и злодеев."

А.М. Горький: "Наиважнейшею приметоюудачи русского народа есть его садистскаяжестокость."

С.Т. Аксаков: "О, как тяжко жить в России,в этом смердючем центре физического иморального разврата, подлости, враньяи злодейства."

И.С. Тургенев: "Русский есть наибольшийи наинаглейший лгун во всем свете."

И.С. Шмелев: "Народ, что ненавидит волю,обожает рабство, любит цепи на своихруках и ногах, грязный физически иморально, готовый в любой момент угнетатьвсе."

Тутізноў падкрэсьлю: чытаючы гэтыявыказваньні, трэба разумець, штонапісаны яныў большасьці махровымі імпэрцамі,прадстаўнікамі рускай імпэрскайлітаратуры. У іншым месцы яны пішуцьадваротнае і пра Расею, якую„умом нельзяпонять», і пра «русскийязык», які нібыта «великийи могучий», іпра «русскийнарод», які нібыта некалі «всемпокажет»і т. п.

Увогуле,амбівалентнасьць – гэта прыкмета нізкайсьвядомасьці і несвабоднага, залежнага духа. Гэта прыкметазакамуфляванага ў падсьвядомасьцінявольніцтва, яго адначаснапратэстнага і сэрвільнага выяўленьня.Літаратура, якая абслугоўвала імпэрыю,выяўляла часта нездаволенасьць імпэрскімнасельніцтвам, якое было занадта«скотским»і не адпавядала высокім імпэрскімімкненьням імпэрскіх пісьменьнікаў(якія яны выклалі ў іншых выказваньнях).Сутнасьць, аднак, была тая, якая адпавядаларэчаіснасьці – рускаму імпэрскамуразбою, агрэсіі, жорсткасьці, хамствуі дзікасьці імпэрскага насельніцтваМаскоўшчыны.

Рэальнасьць,гісторыя і сукупнасьць фактаў рэальнасьці паказваюць цалкам адназначна, што ўфэнамэнальным сэнсе і ў фэнамэнальнайсістэме каардынат узьнікае пытаньне:а ці ёсьць рускія цывілізаванымілюдзьмі? Рэчаіснасьцьсьведчыць, што тут тыповыя мэнтальныяварвары з псіхічным імпэратывам стэпавыхвандроўнікаў, знавукова-тэхнічнымпрагрэсам, ракетамі ў космасе і атамнайзброяй ў загашніку. У фэнамэнальнымсэнсе яны цалкам выпадаюць з хрысьціянскайцывілізацыі чалавецтва.

Чачэнцыі іншыя народы, якіх рускія вынішчаліна сьмерць, убачылі і зразумелі тоедаўно, і адносіны да рускіхяк да нелюдзяў склаліся самы сабой. Тут,вядома, трэба ўлічваць яшчэ чыньнікісламу, рэлігійнае ўспрыняцьце «няверных»,але чыньнік генацыду ёсьць вызначальныі рэакцыя адэкватная.

Ухрысьціянскай Беларусі, насельніцтваякой маскоўцы мэтанакіравана вынішчалісотні гадоў і якая цяпер, страціўшынават сталіцу, скурчылася, як шагрэневаяскура, да шасьці вобласьцяў і дзесяцімільёнаў насельніцтва, у гэтайхрысьціянскай Беларусі ўсьведамленьнесьмяртэльнай пагрозы прыходзіцьпавольна, альбо не прыходзіць зусімз-за неадэкватнай ацэнкі небясьпекі. Іў гэтым хаваецца нацыянальная сьмерць.

Неадэкватнасьцьацэнак Расеі, расейцаў і рускай агрэсііхарактэрна нятолькі для Беларусі, але ў рознай ступеніі для Украіны, ідля Грузіі, і для Малдовы, і асаблівадля Заходняга сьаету. Тут ніхтода канца не разумее, зь якой зьявай янымаюць справу, бо пафармальных, зьнешніхпрыкметахрускія – нібы эўрапейцы, а па сутнасьці-- варвары і хрысьціянскамучалавеку тое цяжка ўсьвядоміць. І тымня менш, зразумець неабходна («понятьумом»), каб пазьбегнуцьпаразы ў аднабаковай вайне супрацьчалавецтва, якаядоўжыцца сотні гадоў.

9жніўня 2015г. ЗянонПАЗЬНЯК